Hanes
Ystyriodd Ei Uchelder Brenhinol Dug Caeredin y syniad o raglen genedlaethol i gefnogi datblygiad pobl ifanc, am y tro cyntaf yn ystod hydref 1954 ar gais ei gyn ysgolfeistr ysbrydoledig, Kurt Hahn.
Yn y cyfnod ar ôl y rhyfel, roedd Ei Uchelder Brenhinol eisiau llenwi’r bwlch rhwng gadael addysg ffurfiol yn 15 oed a mynd i mewn i’r Gwasanaeth Cenedlaethol yn 18 oed, fel bod dynion ifanc yn gwneud y defnydd gorau o’u hamser rhydd, yn canfod diddordebau ac yn caffael hunanhyder a synnwyr o bwrpas a fyddai’n eu cefnogi i’r dyfodol ac yn eu helpu i ddod yn ddinasyddion cadarn.
Yn dilyn trafodaethau gyda’r Gweinidog Addysg ym 1955, ymgynghorydd Dug Caeredin â nifer o sefydliadau ieuenctid, gwirfoddol, cenedlaethol ag aelodau ‘bechgyn’ gyda’r bwriad o ddechrau cynllun peilot.
Dan arweiniad Syr John Hunt (yr Arglwydd Hunt yn ddiweddarach), a ddarparodd y gweinyddu a’r cydlynu angenrheidiol ymhlith y sefydliadau partner fel y Cyfarwyddwr cyntaf, lansiwyd cynllun peilot ar gyfer Gwobr Dug Caeredin ym mis Chwefror 1956. Roedd gan y rhaglen bedair rhan; Achub a Gwasanaeth Cyhoeddus, Alldeithiau, Gorchwylion a Phrosiectau, a ffitrwydd, a fyddai’n cefnogi, arwain ac uwchsgilio dynion ifanc yn holistaidd yn ôl gweledigaeth y Dug.
I ddechrau arni, dim ond sefydliadau ieuenctid gwirfoddol, cenedlaethol oedd yn rhan o’r cynllun peilot a mynychodd nifer gynhadledd gynllunio yng Ngholeg Ashridge yn Swydd Hertford ym mis Mawrth, 1956. Fodd bynnag, yn fuan iawn ehangwyd y rhaglen i gynnwys Awdurdodau Addysg Lleol, y Llynges, y Fyddin a’r Awyrlu Brenhinol, a llond llaw o ysgolion annibynnol a gramadeg ledled y DU. Ar ôl y flwyddyn gyntaf, roedd 7,000 o fechgyn wedi dechrau rhaglen DofE ac roedd 1,000 o Wobrau wedi cael eu dyfarnu.
Yn wir, roedd y cynllun peilot mor llwyddiannus nes erbyn yr ail flwyddyn, roedd cynlluniau peilot tramor bychain a rhaglen ar gyfer merched wedi cael eu sefydlu. Ar ben hynny, roedd nifer y sefydliadau a phobl ifanc a oedd yn cymryd rhan wedi mwy na dyblu.
Parhaodd y DofE i esblygu dros y degawdau dilynol ac ym 1980 ymestynnwyd y terfyn oedran fel bod unrhyw berson ifanc rhwng 14 a 24 oed yn gallu cymryd rhan. Ar yr adeg hon, dechreuodd y rhaglenni DofE ddefnyddio eu fformat pedair rhan presennol: Gwirfoddoli, Corfforol, Sgiliau ac Alldaith, gydag adran Breswyl ychwanegol ar lefel Aur.
Mae poblogrwydd y rhaglen yn parhau i dyfu, gyda dros 130 o wledydd a thiriogaethau, bellach, yn cynnig rhaglenni DofE fel rhan o Sefydliad Gwobrwyo Rhyngwladol Dug Caeredin. Yn y DU yn 2018/19, dechreuodd 287,937 o bobl ifanc raglen DofE a dyfarnwyd y nifer mwyaf erioed o Wobrau, 153,284 drwy ysgolion, colegau, prifysgolion, clybiau ieuenctid, busnesau, cymdeithasau tai, sefydliadau troseddwyr ifanc, sefydliadau gwirfoddol a mwy.
